Montrö Boğazlar Sözleşmesi
Montrö Boğazlar Sözleşmesi Maddeleri
KESIM II. SAVAŞ GEMİLERİ
Madde 8:
f1. İş bu Sözleşme bakımından, savaş gemilerine ve bu gemilerin nitelikleriyle tonajlarının hesabı için uygulanacak tanımlama, işbu Sözleşmenin II sayılı Ek'inde yer alan tanımlamadır.
Madde 9:
f1. Deniz kuvvetlerinin, sivil olsun ya da olmasın, yakıt taşımak için özellikle yapılmış olan yardımcı gemileri, 13. maddede belirtilen ön-bildirim koşuluna bağli tutulmayacaklar ve, Boğazlar'ı tek başlarına geçmek koşuluyla, 14. ve 18. maddeler gereğince sınırlamaya bağlı tonajlar hesabına katılmayacaklardır. Bununla birlikte, bu gemilerin, öteki geçiş koşulları bakımından, savaş gemileriyle bir tutulmaları süregidecektir.
f2. Bir önceki fıkrada belirtilen yardımcı gemiler, öngörülen kuruldışılıktan, ancak silahlari: yüzer hedeflere karşı en çok 105 milimetre çapında iki toptan, hava hedeflerine karşı en çok 75 milimetre çapında iki silahtan çok değilse yararlanabileceklerdir.
Madde 10:
f1. Barış zamanında, hafif su üstü gemileri, küçük savaş gemileri ve yardımcı gemiler, ister Karadeniz'e kıyıdaş olan ister olmayan devletlere bağlı bulunsunlar, bayrakları ne olursa olsun, Boğazlar'a gündüz ve aşağıdaki 13. ve sonraki maddelerde öngörülen koşullar içinde girerlerse, hiçbir vergi ya da harç ödemeksizin, Boğazlar'dan geçiş özgürlügünden yararlanacaklardır.
f2. Yukarıdaki fıkrada belirtilen sınıflara giren gemiler dışında kalan savaş gemilerinin ancak 11. ve 12. maddelerde öngörülen özel koşullar içinde geçiş hakları olacaktır.
Madde :
f1.
Madde 11:
f1. Karadeniz'e kıyıdaş Devletler, 14. maddenin 1. fıkrasında öngörülen tonajdan yüksek bir tonajda bulunan hatti harp gemilerinin Bogazlar'dan geçirebilirler; su kosulla ki, bu gemiler Bogazlar'i ancak tek baslarina ve ençok iki torpido esliginde geçerler.
Madde 12:
f1. Karadeniz'e kıyıdaş Devletler, bu deniz disinda yaptirdiklari ya da satin aldiklari denizaltilarini, tezgaha koyustan ya da satin alistan Türkiye'ye vaktinde haber verilmisse, deniz üslerine katilmak üzere Bogazlar'dan geçirme hakkina sahip olacaklardir.
f2. Sözü edilen Devletlerin denizaltilari, bu konuda Türkiye'ye ayrintili bilgiler vaktinde verilmek kosuluyla, bu deniz disindaki tezgahlarda onarilmak üzere de Bogazlar'dan geçebileceklerdir.
f3. Gerek birinci gerek ikinci durumda, denizaltilarin gündüz ve su üstünden gitmeleri ve Bogazlar'dan tek baslarina geçmeleri gerekecektir.
Madde 13:
f1. Savaş gemilerinin Bogazlar'dan geçmesi için, Türk Hükümetine diplomasi yoluyla bir ön-bildirimde bulunulmasi gerekecektir. Bu ön-bildirimin olagan süresi sekiz gün olacaktir; ancak, Karadeniz kıyıdaşi olmayan Devletler için bu sürenin onbes güne çikartilmasi istenmege deger sayilmaktadir. Bu ön-bildirimde gemilerin gidecekleri yer, adi, tipi, sayisi ile gidis için ve, gerekirse, dönüs için geçis tarihleri belirtilecektir. Her tarih degisikliginin üç günlük bir ön-bildirim konusu olmasi gerekecektir.
f2. Gidis için geçiste Bogazlar'a girisin, ilk ön-bildirimde belirtilen tarihten baslayarak bes günlük bir süre içinde yapilmasi gerekecektir. Bu sürenin bitiminden sonra, ilk önbildirim için olan ayni kosullar içinde yeni bir ön-bildirimde bulunulmasi gerekecektir.
f3. Geçis sirasinda, deniz kuvvetinin komutani, durmak zorunda olmaksizin, Çanakkale Bogazi'nin ve İstanbul Bogazi'nin girisindeki bir isaret istasyonuna, komutasi altinda bulunan kuvvetin tam kurulusunu bildirecektir.
Madde 14:
f1. İşbu Sözlesme'nin 11. maddesinde ve III sayili Ek'inde öngörülen kosullar disinda,
f2. Bogazlar'da transit geçisti bulunabilecek bütün yabanci deniz kuvvetlerinin en yüksek (tavan) toplam tonaji 15.000 tonu asmayacaktir.
f3. Bununla birlikte, bir önceki fikrada belirtilen kuvvetler dokuz gemiden çok gemi içermeyeceklerdir.
f4. Karadeniz'e kıyıdaş olan ya da olmayan Devletlerin, 17. madde hükümleri uyarinca Bogazlar'daki bir limani ziyaret eden gemileri bu tonaja katilmayacaktir.
f5. Geçis sirasinda bir avaryaya ugramis olan savaş gemileri de bu tonaja katilmayacaktir; bu gemiler, onarim sirasinda, Türkiye'ce yayimlanan özel güvenlik hükümlerine bagli tutulacaklardir.
Madde 15:
f1. Bogazlar'da transit olarak bulunan savaş gemileri tasimakta olabilecekleri uçaklari ; hiçbir durumda, kullanamayacaklardir.
Madde 16:
f1. Bogazlar'da transit olarak bulunan savaş gemileri, avarya ya da geminin teknik yönetimine bagli olmayan bir aksaklik durumlari disinda, geçisleri için gerekli süreden daha uzun süre Bogazlar'dan kalamayacaklardir.
Madde 17:
f1. Yukaridaki maddelerin hükümleri, herhangi bir tonajda ya da kurulusta olan bir deniz kuvvetinin, Türk Hükümetinin çagrisi üzerine, Bogazlar'daki bir limana sinirli bir süre için bir nezaket ziyaretinde bulunmasina hiçbir biçimde engel olmayacaktir. Bu kuvvet, 10., 14. ve 18. maddeler hükümleri uyarinca, Bogazlar'dan transit olarak geçmek için istenilen kosullar içinde bulunmuyorsa, Bogazlar'dan, giris için izledigi yoldan ayrilacaktir.
Madde 18:
f1. Karadeniz kıyıdaşi olmayan Devletlerin baris zamaninda bu denizde bulundurabilecekleri toplam tonaj asagidaki gibi sinirlandirilmistir.
a) Asagida "b" paragrafinda öngörülen durum disinda, sözü geçen Devletlerin toplam tonaji 30.000 tonu asmayacaktir;
b) Herhangi bir anda, Karadeniz'in en güçlü donanmasinin (filosunun) tonaji işbu Sözlesmenin imzalanmasi tarihinde bu denizde en güçlü olan donanmanin (filonun) tonajini enaz 10.000 ton asarsa, a) paragrafinda belirtilmis olan 30.000 tonluk toplam tonaj ayni ölçüde ve ençok 45.000 tona varincaya degin arttirilacaktir. Bu amaçla, kıyıdaş her Devlet, işbu Sözlesmenin IV sayili Ek'i uyarinca, Türk Hükümetine, her yilin 1 Ocak ve 1 Temmuz tarihlerinde, Karadeniz'deki dananmasinin (filosunun) toplam tonajini bildirecektir; Türk Hükümeti de, bu bilgiyi, öteki Bagitli Yüksek Taraflara ve Milletler Cemiyeti Genel Sekreterine ulastiracaktir.
c) Karadeniz'e kıyıdaş olmayan Devletlerden herhangi birinin bu denizde bulundurabilecegi tonaj, yukaridaki a) ve b) paragraflarinda öngörülen toplam tonajin üçte ikisiyle sinirlandirilmis olacaktir.
d) Bununla birlikte, Karadeniz kıyıdaşi olmayan bir ya da birkaç Devlet, bu denize, insancil bir amaçla deniz kuvvetleri göndermek isterlerse, toplami hiçbir varsayimda 8.000 tonu asmamasi gerekecek olan bu kuvvetler, işbu Sözlesmenin 13. maddesinde öngörülen ön-bildirime gerek duyulmaksizin, asagidaki kosullar içinde Türk Hükümetinden alacaklari izin üzerine, Karadeniz'e girebileceklerdir
f2. Yukaridaki a) ve b) paragraflarinda öngörülen toplam tonaj dolmamissa ve gönderilmesi istenilen kuvvetlerle bu toplam tonaj asilmayacaksa, Türk Hükümeti, kendisine yapilmis olan istemi aldiktan sonra en kisa süre içinde bu izni verecektir; sözü geçen toplam tonaj daha önce kullanilmis bulunuyorsa ya da gönderilmesi istenilen kuvvetlerle bu toplam tonaj asilacaksa, Türk Hükümeti, bu izin isteminden, Karadeniz kıyıdaşi Devletleri hemen haberli kilacak ve bu Devletler, haberli kılındiklarindan yirmi-dört saat sonra bir karsi görüs öne sürmezlerse, ilgili Devletlere istemlerine iliskin olarak verdigi karari en geç kirk-sekiz saat içinde bildirecektir.[Karadeniz'e] kıyıdaş olmayan Devletler deniz kuvvetlerinin, Karadeniz'e bundan sonraki her girisi ancak yukaridaki a) ve b) paragraflarinda öngörülen kullanilabilir toplam tonajin sinirlari içinde yapilacaktir.
f3. Karadeniz'de bulunmalarinin amaci ne olursa olsun, kıyıdaş olmayan Devletlerin savaş gemileri bu denizde yirmi-bir günden çok kalamayacaklardir.
Madde 19:
f1. Savaş zamaninda, Türkiye savaşan degilse, savaş gemileri 10. maddeden 18. maddeye kadar olan maddelerde belirtilen kosullarla ayni kosullar içinde, Bogazlar'da tam bir geçis ve gidis-gelis (ulasim) özgürlügünden yararlanacaklardir.
f2. Bununla birlikte, savaşan herhangi bir Devletin savaş gemilerinin Bogazlar'dan geçmesi yasak olacaktir; su kadar ki, işbu Sözlesmenin 25. maddesinin uygulama alanina giren durumlarla, saldiriya ugramis bir Devlete, Milletler Cemiyeti Misaki çerçevesi içinde yapilmis, bu Misak'in 18. maddesi hükümleri uyarinca kütüge yazilmis (tescil edilmis) ve yayimlanmis, Türkiye'yi baglayan bir karsilikli yardim andlasmasi geregince yapilan yardim durumlari bunun disinda kalmaktadir.
f3. Yukaridaki fikrada öngörülen kuraldisi durumlarda, 10. maddeden 18. maddeye kadar olan maddelerde belirtilen kisitlamalar uygulanamayacaktir.
f4. Yukaridaki 2. fikrada konulmus geçis yasagina karsin, Karadeniz'e kıyıdaş olan ya da olmayan savaş Devletlere ait olup da baglama limanlarindan ayrilmis bulunan savaş gemileri, bu limanlara dönebilirler.
f5. Savaşan Devletlerin savaş gemilerinin Bogazlar'da herhangi bir elkoymaya girismeleri, denetleme (ziyaret) hakki uygulamalari ve baska herhangi bir düsmanca eylemde bulunmalari yasaktir.
Madde 20:
f1. Savaş zamaninda, Türkiye savaşan ise, 10. maddeden 18. maddeye kadar olan maddelerin hükümleri uygulanamayacaktir; savaş gemilerinin geçisi konusunda Türk Hükümeti tümüyle diledigi gibi davranabilecektir.
Madde 21:
f1. Türkiye kendisini pek yakin bir savaş tehlikesi tehdidi karsisinda sayarsa, Türkiye'nin, işbu Sözlesmenin 20. maddesi hükümlerini uygulamaga hakki olacaktir.
f2. Yukaridaki fikranin Türkiye'ye tanidigi yetkinin Türkiye'ce kullanilmasindan önce Bogazlar'dan geçmis olan, böylece baglama limanlarindan ayrilmis bulunan savaş gemileri, bu limanlara dönebileceklerdir. Bununla birlikte, su da kararlastirilmistir ki, Türkiye, davranisiyla işbu maddenin uygulanmasina yol açmis olabilecek Devletin gemilerini bu haktan yararlandirmayabilecektir.
f3. Türk Hükümeti, yukaridaki birinci fikranin kendisine verdigi yetkiyi kullanirsa, Bagitli Yüksek Taraflara ve Milletler Cemiyeti Genel Sekreterine bu konuyla ilgili bir bildiri gönderecektir.
f4. Milletler Cemiyeti Konseyi, üçte iki çogunlukla, Türkiye'nin böyelce almis oldugu önlemlerin hakli olmadigina karar verirse, ve işbu Sözlesmenin imzacilari Bagitli Yüksek Taraflarin çogunlugu da ayni görüste olursa, Türk Hükümeti, söz konusu önlemlerle, işbu Sözlesmenin 6. maddesi uyarınca alınmış olabilecek önlemleri kaldırmayı yükümlenir.
Madde 22:
f1. İçinde veba, kolera, sari humma, lekeli humma (typhus exanthématique) ya da çiçek hastalığı olayları bulunan, ya da yedi günden az bir süre önce bu hastalıklar bulunmuş olan savaş gemileriyle, bulasik bir limandan bes kez yirmi dört saatten az bir süreden beri ayrilmis olan savaş gemileri, Boğazlar'ı karantina altında geçecekler ve Boğazlar'ın bulaştırılmasına hiçbir olanak bırakmamak için gerekli korunma önlemlerini gemideki araslarla uygulamak zorunda olacaklardır.